Cilo Reşko Dağı

Türkiye’nin güneydoğu ucunu oluşturan, doğuda İran ve güneyde Irak sınırına kadar uzanan Hakkâri ili, Türkiye’nin en değişken topografyaya sahip dağlık yörelerinden biridir. Doğu Anadolu Bölgesinin güneydoğusunu oluşturan ve “Hakkâri Yöresi” olarak adlandırılan bu alan kuzeyden Asya ve güneyden Arabistan platformlarının birbirlerini itmeleri veya diğer bir ifadeyle yaklaşmaları neticesinde sıkışmış ve yer yer kıvrımlar oluşturmak ve yer yer de kırılmak suretiyle yükselmiştir. Yükselen bu dağlık alanlar genellikle kuzeyden güneye ve doğudan batıya uzanan akarsularla parçalanmış çok dik ve derin vadilerin oluşmasına neden olmuştur. Şüphesiz yörenin bu oluşum sürecinin jeolojik zaman dilimi içerisindeki yerinin yeni sayılması ve maruz kaldığı basınç, morfolojik bir birim olanovalık alanların son derece sınırlı kalmasına neden olmuştur.

Bilindiği üzere sıradağ oluşumunun önemli bir bölümü üçüncü Jeolojik dönemde gerçekleşmiştir. Oluşumunu büyük ölçüde üçüncü ve dördüncü jeolojik devirlere borçlu olan ülkemiz bu nedenle genç bir ya- pıya sahiptir. Hakkâri ili bu özelliğin belir- gin olarak görülebileceği bir yerdir. Dağların yüksek ve sivri dorukları, derin uçurumların olduğu vadiler, düzlük sayılabilecek alanların azlığı, engebenin çok fazla oluşu bunun en açık göstergesidir. Türkiye’de Alp-Himalaya Kıvrım Sistemi içerisindeki sıradağlar, kuzeyde Kuzey Anadolu Dağlarını (Karadeniz’e paralel uzanan), güneyde ise Toros Dağlarını oluştur. Hakkâri il sınırları içerisindeki dağlar bu uzantının devamı olup Güneydoğu Torosları olarak bilinmektedir. Doğuya doğru genel olarak yükselme gösteren ülkemiz sıradağları Hakkâri ilinde doruk noktasına ula- şır. Bu sistem içerisindeki Cilo Dağı (Reşko zirvesi, 4168 m.), ülkemizdeki sıradağlar içerisinde en fazla yükseltiye sahip olup Türkiye’nin en yüksek ikinci zirvesine sahip dağdır. Alp-Himalaya Kıvrım Sistemi içerisinde şekillendirilmiş olan Hakkâri dağları, Arabistan, Anadolu ve Avrasya levhalarının hareketi sonucunda ortaya çıkmıştır. Bu durum, Güneydoğu Torosları'nın doğu ucunu oluşturan Hakkâri Dağlarını engebeli bir hale getirmiştir.

Cilo Dağlarında Dağcılık

Özgürce gezip tırmanabilecek, kamp yapılabilecek Cilo Buzul sıradağlarında keşfedilmeyi bekleyen 3000 m. üzerinde onlarca zirve mevcuttur. Hakkâri’de zirve tırmanışı, kamp veya doğa yürüyüşleri gibi değişik faaliyetler yürütülebilecek başlıca dağlar şöyle sıralanabilir. İl merkezinde Cilo Buzul Sıradağları; Türkiye’nin en yüksek ikinci zirvesi olan Reşko (Uludoruk/Durik) Zirvesi 4168 m, Büyük Hamza  4116 m, Küçük Hamza (Bobek) 3980 m,Köşedireği 3932 m, Kadın Parmağı 3858 m, Poyraz Tepesi 3900 m, Karadağ 3765 m, Büyük Yaka, 3310 m, Merkezin doğusunda; Sümbül Dağı batı zirvesi 3487 m, Doğuzirvesi 3570 m, Kürek Dağı 3350 m, Kurt Dağı ( 3752 m, Türkünal Tepesi 3540 m, Merkezin güneyinde; Mehed Dağı 3010 m, Merkezin batısında; Çungur Tepesi 3050 m, Akçalı Tepesi 3465 m, İkiyaka doğusu 3350 m, Kayacan Dağı 3607 m, Ağaçdibi Köyü doğusunda.Yüksekova’da bulunanlar; Sat Dağı 3540 m, 3356 m, Samdi Dağı 3811 m, Kelyanü Dereçi 3695 m, Mor dağı 3807 m, Esendere’de, Kandil Dağı 3365 m, Basamak köyünde. Çukurca’da bulunanlar; Karadağ 3460 m, Cevizli Köyünde. Gare Dağı 3390 m, Samur dağı 3234 m, Şemdinli’de bulunanlar; Çimen Dağı 3150 m, Alan   köyü güneyinde bulunmaktadır.

Hakkâri bölgesinde bulunan başlıca buzullar ise şöyle sıralanabilir; Reşko Buzulu, , Suppadurek Buzulu, Köşedireği Buzulu, İz bırak Buzulu, Çiçek Vadisi Buzulu.